---

ภาวะมีลูกยากคืออะไร เกิดจากสาเหตุใด?

มีลูกยาก เป็นภาวะที่คู่สมรสพยายามมีบุตรตามธรรมชาติเป็นเวลานาน แต่ไม่ประสบความสำเร็จ ในปัจจุบันมีเทคโนโลยีทางการแพทย์ก้าวหน้ามากขึ้น ช่วยเพิ่มโอกาสตั้งครรภ์สูง

ภาวะมีลูกยากเป็นปัญหาที่คู่สมรสหลายคนต้องเผชิญ ความฝันที่จะมีลูกและสร้างครอบครัวสมบูรณ์กลับกลายเป็นอุปสรรคที่ยากลำบากขึ้น ภาวะการมีลูกยากเกิดขึ้นได้หลากหลายปัจจัย เช่น ปัญหาทางสุขภาพ ความเครียด หรือแม้กระทั่งพฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวัน 

อย่างไรก็ตามทางการแพทย์ในปัจจุบันมีแนวทางการรักษาสำหรับผู้ที่มีภาวะมีลูกยากและอยากมีลูกให้สำเร็จ มีอยู่ด้วยกันหลายวิธี แต่ละวิธีขึ้นแพทย์จะวินิจฉัยความเหมาะสมของแต่ะบุคคล โดยจะมีวิธีไหนบ้าง และมีรายละเอียดเป็นอย่างไร มาทำความเข้าใจไปพร้อมกัน ๆ

---

ภาวะการมีลูกยาก (Infertility) คืออะไร? 

ภาวะมีบุตรยาก หรือ infertility คือ การที่คู่รักมีเพศสัมพันธ์กันอย่างสม่ำเสมอโดยไม่ป้องกันเป็นระยะเวลานานกว่า 1 ปี แต่ยังไม่สามารถตั้งครรภ์และมีบุตรยาก ซึ่งถือว่าผิดปกติ เนื่องจากว่าคู่รักที่มีเพศสัมพันธ์กันอย่างสม่ำเสมอภายใน 1 ปี มีโอกาสตั้งครรภ์ได้ภายใน 1 ปี อย่างไรก็ตาม สำหรับคู่รักที่ฝ่ายหญิงมีอายุ 35 ปีขึ้นไป หากพยายามมีบุตรมาแล้วกว่า 6 เดือนแล้วยังไม่ตั้งครรภ์ ก็อาจเข้าข่ายภาวะมีลูกยาก ปัญหาการมีลูกยากนี้อาจเกิดจากหลายปัจจัยทั้งทางร่างกายและสภาพจิตใจ ดังนั้นการพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยและหาทางรักษาถือว่าเป็นขั้นตอนสำคัญในการเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์

---

สาเหตุของการเกิดภาวะมีลูกยาก

มีลูกยากต้องทำไงดี? เป็นคำถามที่คุณพ่อคุณแม่หลายคนเป็นกังวล สิ่งที่ต้องทำความเข้าใจอันดับแรกคือ สาเหตุที่มีลูกยากสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย ทั้งในฝ่ายชายและฝ่ายหญิง อย่างในฝ่ายหญิงอาจเกิดจากปัญหาของระบบสืบพันธุ์ ส่วนฝ่ายชายอาจมีสาเหตุมาจากจำนวนหรือคุณภาพของสเปิร์มที่ไม่สมบูรณ์ และนอกจากนี้ยังมีภาวะมีบุตรยากแบบไม่มีสาเหตุอีกด้วย

ต้นเหตุที่เกิดจากฝ่ายหญิง

สาเหตุของภาวะมีลูกยากที่เกิดจากฝ่ายหญิงพบได้ถึงประมาณ 40-50% มักเกิดจากความผิดปกติของระบบสืบพันธุ์ และสาเหตุอื่น ๆ ที่มีโอกาสทำให้ตั้งครรภ์ยาก ดังนี้

• ภาวะฮอร์โมนผิดปกติ เนื่องจากฮอร์โมนมีบทบาทสำคัญในการควบคุมการทำงานของระบบสืบพันธุ์ของผู้หญิง ฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับการเจริญพันธุ์ ได้แก่ ฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen), โปรเจสเตอโรน (Progesterone), ฮอร์โมนกระตุ้นการตกไข่ (FSH และฮอร์โมนลูทีไนซิง (LH) ซึ่งทำหน้าที่ควบคุมรอบเดือนและการตกไข่ หากฮอร์โมนเหล่านี้เกิดความผิดปกติมีโอกาสสูงที่จะมีภาวะมีลูกยาก

• ประจำเดือนมาไม่ปกติ เนื่องจากประจำเดือนที่มาไม่ปกติเป็นสัญญาณสำคัญที่บ่งบอกถึงความผิดปกติในระบบสืบพันธุ์และฮอร์โมนของผู้หญิง ซึ่งอาจทำให้มีลูกยากได้ เพราะการตกไข่ที่ผิดปกติทำให้การปล่อยไข่ในแต่ละรอบไม่สม่ำเสมอ หรือบางครั้งไม่มีไข่ที่พร้อมสำหรับการปฏิสนธิ ทำให้โอกาสในการตั้งครรภ์ลดลง

• ปัญหาที่มดลูกและรังไข่ โดยสาเหตุของการมีลูกยากที่เกิดจากปัญหาที่มดลูกและปากมดลูก เช่น มีเนื้องอกในโพรงมดลูก มีพังผืดในโพรงมดลูก ท่อรังไข่ตีบตัน ถุงน้ำรังไข่หลายใบ รังไข่เสื่อม และอื่น ๆ ซึ่งจะไปรบกวนตัวอ่อนทำให้ไม่สามารถปฏิสนธิกับรังไข่ได้ 

• โรคภัยต่าง ๆ ผู้ที่มีโรคประจำตัวอย่างเช่น โรคลูปัส โรคเบาหวาน โรคอ้วน โรคไทรอยด์ โรคความดันสูง และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ซึ่งผู้ที่เ็นโรคเหล่านี้มีโอกาสสูงที่จะมีลูกยาก เพราะระดับฮอร์โมนผิดปกติ 

• การรักษาโรค มีลูกยากสามารถเกิดจากการรักษาโรคบางชนิด เช่น การรักษามะเร็ง การรักษาด้วยยาฮอร์โมน ผ่าตัดในอุ้งเชิงกรานหรือท่อนำไข่ การรักษาภาวะไทรอยด์ เป็นต้น

ต้นเหตุที่เกิดจากฝ่ายชาย

ปัญหาการมีบุตรยากหรือมีลูกยากในผู้ชาย เกิดจากปัจจัยหลายอย่าง โดยหลัก ๆ แล้วมาจากปัญหาเกี่ยวข้องกับ

• ปัญหาคุณภาพน้ำเชื้อ อาจเกิดจากการผลิตฮอร์โมนเพศชายไม่เพียงพอ นั่นคือ ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนที่มีบทบาทสำคัญในการกระตุ้นให้เซลล์ในอัณฑะสร้างอสุจิ เมื่อระดับฮอร์โมนลดลง กระบวนการนี้ก็จะทำงานได้ช้าลง ส่งผลให้อสุจิมีจำนวนน้อยลง หรือคุณภาพไม่ดี ทำให้โอกาสที่อสุจิจะเข้าไปผสมกับไข่ลดลง

• การอุดตันของท่อนำอสุจิ ฝ่ายชายหลายท่านที่สนใจปรึกษาการมีบุตรยากบางคนอาจเพิ่งได้ทราบอีกหนึ่งสาเหตุของภาวะนี้คือ ท่อนำอสุจิอุดตัน โดยท่อนำอสุจิเป็นท่อที่เชื่อมต่อระหว่างอัณฑะกับท่อปัสสาวะ นำพาอสุจิที่ผลิตจากอัณฑะออกมาผสมกับน้ำเลี้ยงจากต่อมต่าง ๆ เพื่อสร้างน้ำเชื้อ เมื่อท่อนำอสุจิเกิดการอุดตัน หรือเกิดการบาดเจ็บอักเสบ สุจิก็จะไม่สามารถเคลื่อนตัวออกมาได้ ทำให้ไม่สามารถปฏิสนธิกับไข่ได้

• ต่อมลูกหมากอักเสบ ต่อมลูกหมากที่อยู่ในระบบสืบพันธุ์และอยู่ใกล้กับระบบทางเดินปัสสาวะ อาจเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส หรือปัจจัยอื่น ๆ ทำให้สมรรถภาพทางเพศลดลงส่งผลให้เกิดภาวะมีลูกยากได้

• ดื่มแอลกอฮอล์และสูบบุหรี่ พฤติกรรมเหล่านี้สามารถส่งผลต่อสุขภาพโดยรวมของร่างกายจากสารนิโคตินในบุหรี่และแอลกอฮอล์ส่งผลให้ความสามารถในการมีบุตรของผู้ชายลดลง 

ภาวะมีบุตรยากแบบไม่มีสาเหตุ

ภาวะมีลูกยากโดยไม่ทราบสาเหตุ หมายถึงคู่สมรสพยายามมีบุตรมานานแต่ไม่ประสบความสำเร็จ แม้จะตรวจสุขภาพอย่างละเอียดแล้วก็ตาม ทั้งฝ่ายชายและฝ่ายหญิงไม่มีความผิดปกติที่บ่งบอกได้ชัด ซึ่งเป็นภาวะที่พบได้บ่อยในคู่สมรสที่ต้องการมีบุตร โดยสาเหตุที่แท้จริงยังไม่สามารถระบุได้ชัดเจน ควรปรึกษาปัญหามีบุตรยากกับแพทย์เฉพาะทางเพื่อรับการตรวจวินิจฉัยและวางแผนการรักษาที่เหมาะสม

---

แนวทางการรักษาภาวะมีลูกยาก

คู่สมรสที่ประสบปัญหามีลูกยากสามารถรักษาได้ด้วยหลากหลายวิธี โดยวิธีที่นิยมและได้ผลดีคือ IUI, IVF และ ICSI 

• ICSI หรือการคัดเอาตัวอสุจิที่มีความแข็งแรงที่สุด การนำอสุจิเพียงตัวเดียวมาฉีดเข้าไปในเซลล์ไข่โดยตรง ผ่านด้วยวิธีการส่องด้วยกล้องจุลทรรศน์และฉีดเข้าไปเพื่อให้ผสมกับไข่อย่างเจาะจง ซึ่งไม่ต้องรอให้เกิดการปฏิสนธิกันเอง จึงทำให้การทำ ICSI มีโอกาสประสบความสำเร็จมากกว่าIVF หรือการทำเด็กหลอดแก้ว

• IUI หรือการฉีดเชื้ออสุจิเข้าโพรงมดลูก การนำเชื้ออสุจิที่ผ่านการเตรียมมาฉีดเข้าไปในโพรงมดลูกใกล้กับตำแหน่งที่ไข่ตก เพื่อเพิ่มโอกาสให้อสุจิและไข่ได้พบกันและปฏิสนธิ เหมาะสำหรับ ฝ่ายหญิงที่มีปัญหาเรื่องปากมดลูกสั้น และคู่สมรสที่ไม่มีอายุมากจนเกินไป

• IVF หรือการทำเด็กหลอดแก้ว การคัดเอาตัวอสุจิที่มีความแข็งแรงที่สุด ผสมกับไข่ด้วยวิธีการเจาะด้วยเข็มขนาดเล็กในห้องปฏิบัติการ แล้วจากนั้นเมื่อถึงเวลาที่กำหนดไว้ จะนำตัวอ่อนที่ได้ไปฝังกลับเข้าไปในโพรงมดลูกและสู่กระบวนการตั้งครรภ์ต่อไป จะเหมาะสำหรับผู้ที่ประสบปัญหามีลูกยาก มีพังผืดในอุ้งเชิงกราน คุณภาพของอสุจิรุนแรง หรือปัจจัยอื่น ๆ ที่ส่งผลต่อการปฏิสนธิ

---

มีลูกยาก ครรปรึกษาแพทย์เลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสมสำหรับคุณ

สาเหตุของภาวะมีลูกยากมีหลายปัจจัยไม่ว่าจะทั้งในฝ่ายชายและฝ่ายหญิง เช่น ปัญหาเกี่ยวกับอสุจิ ปัญหาเกี่ยวกับการตกไข่ ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ท่อนำไข่อุดตัน และปัจจัยอื่น ๆ ที่มาจากพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม ซึ่งหากคุณและคู่สมรสต้องหารหาทางออกวิธีการรักษาเพื่อเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์ ควรเริ่มจากการตรวจสุขภาพหาสาเหตุมีลูกยาก และปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำและการรักษาที่เหมาะสม

---

บทความนี้เกิดจากการเขียนและส่งขึ้นมาสู่ระบบแบบอัตโนมัติ สมาคมฯไม่รับผิดชอบต่อบทความหรือข้อความใดๆ ทั้งสิ้น เพราะไม่สามารถระบุได้ว่าเป็นความจริงหรือไม่ ผู้อ่านจึงควรใช้วิจารณญาณในการกลั่นกรอง และหากท่านพบเห็นข้อความใดที่ขัดต่อกฎหมายและศีลธรรม หรือทำให้เกิดความเสียหาย หรือละเมิดสิทธิใดๆ กรุณาแจ้งมาที่ ht.ro.apt@ecivres-bew เพื่อทีมงานจะได้ดำเนินการลบออกจากระบบในทันที

---

• ตอนที่ 1 : ภาวะมีลูกยากคืออะไร เกิดจากสาเหตุใด?

---