ปัจจุบันเทคโนโลยีสามารถช่วยให้เราจัดการปัญหาต่าง ๆ ให้ง่ายและสะดวกขึ้นอย่างมาก และหลายคนน่าจะคุ้นเคยกับคำว่า Smart grid กันมาบ้างว่าสิ่งนี้จะมาช่วยแก้ปัญหาการขาดแคลนพลังงาน แต่คิดว่าหลายคนเช่นกันที่ไม่ทราบว่า มันคืออะไร มีประโยชน์อะไร?
วันนี้เราจะมาทำความรู้จักกับ smart grid ระบบโครงข่ายไฟฟ้าอัจฉริยะ ที่จะมาช่วยทำให้ระบบไฟฟ้าทั้งหมดมีความยั่งยืนและมีประสิทธิภาพมากขึ้น แต่มันจะทำได้อย่างไรนั้น ไปอ่านกัน
Smart grid คือ ระบบโครงข่ายไฟฟ้าอัจฉริยะ ที่เกิดจากการใช้นวัฒกรรมทางเทคโนโลยีมาเชื่อมโยงเป็นระบบแล้วทำงานร่วมกับระบบไฟฟ้าในด้านต่าง ๆ ตั้งแต่ กระบวนการผลิต การส่งไฟฟ้า ไปจนถึงการจำหน่ายไฟฟ้า โดย Smart grid สามารถเก็บข้อมูลการใช้ไฟฟ้าของประชาชนเพื่อนำไปปรับปรุงระบบต่าง ๆ ให้คุณภาพชีวิตของประชาชนดีขึ้นและความยั่งยืนของสิ่งแวดล้อมมากขึ้น
โดย Smart grid ประกอบ 2 ส่วน หลัก ๆ คือ
1.แหล่งผลิตไฟฟ้า
Smart grid ต้องสั่งให้การผลิตไฟฟ้าผลิตได้เพียงพอกับความต้องการ สามารถจัดการแหล่งผลิตให้เสถียร และควบคุมให้แหล่งผลิตที่ไม่มีเสถียรทำงานกับแหล่งผลิตที่มีความเสถียรสูงได้อย่างมีประสิทธิภาพ
2.ระบบควบคุม สั่งการและแสดงผล
Smart grid ต้องสามารถควบคุมและสั่งการให้เกิดความสุมดุลระหว่างผู้ผลิตพลังงาน และการใช้พลังงานพูดง่าย ๆ ก็คือให้อุปสงค์เท่ากับอุปทาน
ซึ่งเราสามารถจำแนกหน้าที่ของ Smart grid ได้ง่าย ๆ 3 อย่างคือ
- เพิ่มประสิทธิภาพระบบการผลิต การส่งจ่าย และการใช้พลังงาน ไม่มีปัญหาการเบี่ยงเบนของแรงดัน กระแสไฟฟ้า หรือความถี่
- ทำให้การผลิตพลังงานไฟฟ้าจากแหล่งพลังงานหมุนเวียน อย่าง พลังงานแสงอาทิตย์ พลังงานลม หรือ พลังงานน้ำ เชื่อมต่อเข้ากับระบบไฟฟ้าเดิมได้
- สุดท้ายเพิ่มความปลอดภัยให้แก่การใช้ไฟฟ้าของประชาชน ทำให้ระบบไฟฟ้าที่เกิดความผิดพลาดขึ้นกลับสู่สภาวะปกติได้เอง
เนื่องจาก Smart Grid เกิดจากการนำเทคโนโลยีหลาย ๆ อย่างมาประยุกต์ใช้กับระบบไฟฟ้าประโยชน์ของมันจึงมีมากมายหลายด้าน พูดกันมาขนาดนี้คิดว่าหลายคนน่าจะอยากรู้กันแล้วว่า Smart grid มีประโยชน์อะไรบ้าง เราจะพาไปชมกัน
ด้านระบบไฟฟ้านั้น Smart grid จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพให้กับระบบโครงข่ายไฟฟ้า เนื่องจาก Smart grid จะเชื่อมโยงระบบส่งจ่ายไฟฟ้ากัน ทำให้ระบบส่งจ่ายไฟฟ้ามีความมั่นคงและมีคุณภาพสูงขึ้น ที่สำคัญ Smart Grid สามารถตรวจจับความผิดปกติเกี่ยวกับระบบไฟฟ้าและจัดการซ่อมตัวเองได้อย่างรวดเร็ว เช่น หากไฟดับจะทำให้ไฟฟ้ากลับมาใช้ได้ในเวลาสั้น ๆ
ด้านเศรษฐกิจ Smart grid จะช่วยให้ผู้บริโภค ตรวจสอบการใช้ไฟฟ้าและในแต่ละเดือนได้ และสืบเนื่องจะข้อด้านระบบไฟฟ้าที่ Smart Grid สามารถตรวจจับความผิดปกติเกี่ยวกับระบบไฟฟ้า จะทำให้ผู้บริโภคมีระบบแจ้งเตือนไฟฟ้าขัดข้องอัตโนมัติ
และด้วยความสามารถให้การเชื่อมโยงระหว่างพลังงานทดแทนและการใช้ไฟฟ้าเพียงพอกับความต้องการของประชากรจึงจะทำให้มีบริการใหม่ ๆ เกิดขึ้น เช่น สถานีอัดประจุไฟฟ้า หรือ EV Station ที่ช่วยตอบสนองผู้ใช้ยานยนต์ไฟฟ้า และ ธุรกิจการกักเก็บพลังงานจากไฟฟ้า หรือ Power Pack อย่าง แบตเตอรี่ และอื่น ๆ
ด้านสังคมและสิ่งแวดล้อม Smart grid ที่เชื่อมโยงระบบไฟฟ้าเดิมกับระบบไฟฟ้าพลังงานทดแทน จะช่วยให้ฝ่ายผลิต ผลิตพลังงานที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และยังเป็นการตอบสนองต่อนโยบายภาครัฐด้านการสร้างความมั่นคงทางพลังงาน นอกจากนี้พลังงานทดแทนที่ใช้ผลิตไฟฟ้านั้นเป็นพลังงานสะอาด สร้างความปลอดภัยด้านมลภาวะให้ชุมชน
ในอนาคต Smart grid จะเป็นปัจจัยสำคัญต่อการพัฒนาทั้งด้านพลังงาน เศรษฐกิจและสังคม เนื่องจากว่า Smart grid จำเป็นต่อการพัฒนาระบบไฟฟ้าแบบกระจายศูนย์ เพื่อรองรับความต้องการใช้ไฟฟ้าที่เพิ่มขึ้น
ในอนาคตหากเราต้องการทำให้เมืองใดเมืองหนึ่งหรือทั้งประเทศเป็น Smart City หรือ เมืองที่นำเทคโนโลยีมาใช้จัดการเมือง Smart grid เป็นส่วนสำคัญที่จะทำให้เกิด Smart City พร้อมทั้งจะทำให้โอกาสในการเติบโตของธุรกิจด้านต่าง ๆ มีโอกาสมากขึ้น เช่น ด้านการแพทย์ ที่จะนำเทคโนโลยีมาช่วยในกระบวนการ การรักษา หรือ ธุรกิจพลังงานสะอาด เพื่อลดมลภาวะทำให้ประชาชนในเมืองมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น
ที่สำคัญแหล่งเชื้อเพลิงในโลกนี้เริ่มหายากและราคาแพงขึ้นมาก การมี Smart grid ซึ่งจะสามารถเชื่อมโยงให้ระบบพลังงานทดแทนสามารถใช้ร่วมกับระบบไฟฟ้าดั้งเดิมได้ จะช่วยให้ประหยัดค่าใช้จ่ายต่าง ๆ และ สามารถรองรับต่อนโยบายส่งเสริมการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียนได้อีกด้วย
หลังจากเรารู้จักทั้งตัว smart grid และประโยชน์ของมันพอสมควรแล้ว เราจะมาแนะนำ smart grid ตัวอย่าง ในประเทศไทยให้ดูกันว่า smart grid ไทยเริ่มมีการนำร่องแล้วในบางพื้นที่ โดย smart grid มีอะไรบ้าง อยู่ที่เมืองไหน จังหวัดใดแล้วมันช่วยในการพัฒนาเมืองอย่างไร
Smart Grid ที่พัทยา ถือเป็นโครงการ SMART GRID แห่งแรกของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค เนื่องจาก พัทยา เป็นเมืองที่มีเศรษฐกิจการท่องเที่ยวที่สำคัญที่สุดเมืองหนึ่ง ทำให้มีความต้องการไฟฟ้าสูง มีการกระจายของผู้ใช้ไฟฟ้าหลายกลุ่ม ทั้งบ้านเรือน สำนักงาน โรงแรม และโรงงาน
โดยปัจจุบันได้ติดตั้งระบบมิเตอร์อัจฉริยะ ให้ผู้ใช้ไฟฟ้าได้แล้วประมาณ 120,000 รายเพื่อแจ้งให้ประชาชนทราบข้อมูลการใช้ไฟฟ้าขอตนได้ เมื่อประชาชนทราบก็จะใช้ไฟอย่างประหยัดได้มากขึ้น และทางการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคก็สามารถนำข้อมูลไปวางแผนการใช้ไฟฟ้าได้อีกต่อหนึ่ง อีกด้วย
โครงการ Smart grid แม่ฮ่องสอน จะประกอบด้วยโครงข่าย ที่อำเภอเมือง และโครงข่ายไฟฟ้าขนาดเล็กมาก ที่อำเภอแม่สะเรียง โดยทั้งสองโครงการจะเน้นปัญหาเรื่องพื้นที่ชุมชนกับแหล่งผลิตไฟฟ้าอยู่ห่างไกลกันและเป็นตัวทดลองในการใช้ระบบไฟฟ้าร่วมกับแหล่งพลังงานหมุนเวียน โดยปัจจุบันใน อำเภอแม่สะเรียง สามารถรับไฟฟ้าผ่านพื้นที่ป่าได้ผ่านสถานีไฟฟ้าฮอด ซึ่งห่างถึง 110 กิโลเมตรได้แล้ว
ความแตกต่างของระบบไฟฟ้าปัจจุบันกับ Smart grid ประกอบด้วย
1.ระบบดั้งเดิมถูกออกแบบมาเป็น ระบบไฟฟ้าแบบรวมศูนย์ หมายถึงให้การจ่ายกระแสไฟฟ้าออกมาจากแหล่งเดียว คือจากจะส่งไฟฟ้าโรงงานไฟฟ้าผ่านสายไฟไปที่ครัวเรือน ซึ่งแม้ระบบนี้จะใช้ได้ดีในพื้นที่ ที่มีสายไฟเข้าถึง แต่สำหรับพื้นที่ห่างไกลก็จะยังปัญหาการขาดแคลนไฟฟ้าอยู่ดี แต่ Smart grid จะสามารถทำให้เกิดการผลิตแบบกระจายได้ หมายถึงว่า เราสามารถมีโรงผลิตไฟฟ้าขนาดเล็กที่จำหน่ายไฟฟ้าในพื้นที่ห่างไกลได้ง่ายขึ้น
2.ระบบดั้งเดิมถูกออกแบบมาให้ผู้ใช้ไฟฟ้ามีส่วนร่วมในการผลิตไฟฟ้าน้อยมากถึงแทบไม่มี แต่ ระบบ Smart grid ผู้ใช้ไฟฟ้าสามารถมีบทบาทในการผลิตไฟฟ้า รวมถึงเปิดโอกาสให้ผู้ใช้ไฟฟ้าสามารถบริหารจัดการการใช้พลังงานไฟฟ้าให้เหมาะสมกับวิถีชีวิตและพฤติกรรมการใช้ไฟฟ้าของตนเองได้อย่างมีประสิทธิภาพ
3.ระบบดั้งเดิมถูกออกแบบมาให้ไฟฟ้าไหลได้ทิศทางเดียว แต่ Smart grid ถูกออกแบบมาให้ไฟฟ้าไหลได้สองทิศทาง
4.และสืบเนื่องจากข้อ 3 ที่ว่า Smart grid ไฟฟ้าไหลได้สองทิศทาง ระบบดั้งเดิมข้อมูลของระบบไฟฟ้าที่ได้รับผ่านอุปกรณ์ต่าง ๆ น้อยมาก แต่ Smart grid จะมีการแลกเปลี่ยนข้อมูลผ่านอุปกรณ์ได้ทำให้สามารถนำข้อมูลต่าง ๆ มาจัดการระบบไฟฟ้าได้
อย่างที่กล่าวไป Smart grid นั้นถือเป็นหนึ่งในองค์ประกอบที่จะช่วยพัฒนาประเทศไทยสู่การเป็น Smart City ที่จะช่วยพัฒนาระบบโครงข่ายต่าง ๆ ให้มีประสิทธิภาพมากขึ้นเพื่อช่วยให้ประชาชนในประเทศมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น และเมื่อประชาชนมีคุณภาพชีวตดีขึ้น ประเทศก็จะพัฒนาได้อย่างรวดเร็ว
บทความนี้เกิดจากการเขียนและส่งขึ้นมาสู่ระบบแบบอัตโนมัติ สมาคมฯไม่รับผิดชอบต่อบทความหรือข้อความใดๆ ทั้งสิ้น เพราะไม่สามารถระบุได้ว่าเป็นความจริงหรือไม่ ผู้อ่านจึงควรใช้วิจารณญาณในการกลั่นกรอง และหากท่านพบเห็นข้อความใดที่ขัดต่อกฎหมายและศีลธรรม หรือทำให้เกิดความเสียหาย หรือละเมิดสิทธิใดๆ กรุณาแจ้งมาที่ ht.ro.apt@ecivres-bew เพื่อทีมงานจะได้ดำเนินการลบออกจากระบบในทันที
