หนึ่งในโรคที่มักพบในผู้สูงอายุก็คือโรคข้อเข่าเสื่อมนั่นเอง ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น? คำตอบก็คือไม่ว่าสิ่งใดที่ผ่านการใช้งานมานานย่อมเสื่อมสภาพได้นั่นเอง ยิ่งอายุมากความสามารถในการผลิตน้ำเลี้ยงไขข้อก็ยิ่งลดลง หรือเกิดการอักเสบง่ายขึ้น นั่นส่งผลให้ผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมที่ไม่มีน้ำเลี้ยงข้อเข่า หรือมีไม่เพียงพอที่จะไปหล่อลื่นข้อเข่าต้องทรมานกับการที่กระดูกข้อต่อเสียดสีกัน
หากแพทย์พิจารณาแล้วว่าข้อเข่าของผู้ป่วยยังไม่เสื่อมมากจนถึงขั้นต้องเข้ารับการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าใหม่ หรือมีปัจจัยบางอย่างที่ทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถเข้ารับการผ่าตัดได้ก็จะมีทางเลือกให้ผู้ป่วยได้รักษาโรคข้อเข่าเสื่อมนั่นก็คือ การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่านั่นเอง
การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเป็นวิธีการรักษา และบรรเทาอาการของโรคข้อเข่าเสื่อม ซึ่งสามารถใช้กับผู้ป่วยที่อาการไม่หนัก หรือในผู้ป่วยที่ยังไม่พร้อมเข้าผ่าตัด แล้วการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าทำไมจึงแก้ปัญหาโรคข้อเข่าเสื่อมได้ เราต้องมารู้จักลักษณะของโรคข้อเข่าเสื่อมกันก่อน
โรคข้อเข่าเสื่อม เป็นโรคที่มักพบในผู้สูงอายุ เนื่องจากอวัยวะข้อเข่าได้ผ่านการใช้งานมาเป็นเวลานานจนเสื่อมสภาพ ผิวกระดูกบริเวณข้อเข่าอย่างกระดูกอ่อนต้นขา กับหมอนรองกระดูกหน้าแข้งเกิดการเสียดสีกันจนกระดูกเกิดการสึก ทำให้ผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมรู้สึกเจ็บเมื่อต้องขยับข้อ นอกจากนี้ยังเกิดจากร่างกายผลิตน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้น้อยลง จึงไม่มีอะไรช่วยหล่อลื่น ทำให้กระดูกยิ่งเสียดสีกันมากขึ้น หากปล่อยไว้จนอาการข้อเข่าเสื่อมรุนแรงขึ้นก็จะส่งผลให้สูญเสียความสามารถในการเดิน หรือก็คือไม่สามารถเดินได้อีกต่อไป
- เจ็บปวดเข่า ขยับข้อเข่าได้ยาก
- ไม่สามารถเหยียด งอเข่าได้จนสุด เนื่องจากข้อเข่าฝืด ตึง
- หากข้อเข่าอักเสบจะบวมร้อนแดง แม้ไม่ขยับข่อเข่าก็สามารถรู้สึกปวดได้เช่นกัน
- ในบางรายอาจมีเสียงที่ข้อเข่าเมื่อมีการขยับข้อเข่า
- ในบางรายอาจมีอาการขาโกงหรือกระดูกงอก
โดยปกติแล้วในข้อเข่าจะมีการสร้างน้ำเลี้ยงข้อเข่า โดยองค์ประกอบหลัก ๆ ของน้ำเลี้ยงข้อเข่าก็คือ Hyaluronic acid ซึ่งมีคุณสมบัติลดแรงกระแทกระหว่างผิวกระดูกข้อต่อ และลดการเสียดสีของผิวกระดูกข้อต่อได้ แต่เมื่อข้อเข่าถูกใช้งานอย่างหนัก หรือใช้งานเป็นเวลานานจึงมีการเสื่อมสภาพและความสามารถในการผลิตน้ำเลี้ยงข้อเข่าลดลง หรือเกิดการอักเสบขึ้น ทำให้ความสามารถในการหล่อลื่นหรือรับแรงกระแทกระหว่างข้อเข่าลดลงจนทำให้ผิวกระดูกเกิดการเสียดสี จนเกิดเป็นโรคข้อเข่าเสื่อมนั่นเอง
เมื่อทราบแล้วว่าการเกิดโรคข้อเข่าเสื่อมนั้นเกิดจากความสามารถในการผลิตน้ำเลี้ยงข้อเข่าตามธรรมชาติลดลง ดังนั้นการแก้ปัญหาน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่เพียงพอก็สามารถแก้ได้โดยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า หรือฉีดน้ำไขข้อเทียมทดแทนน้ำเลี้ยงข้อเข่าธรรมชาติ เพื่อให้สามารถไปทำหน้าที่ลดการเสียดสีและรับแรงกระแทกแทนน้ำเลี้ยงข้อเข่าธรรมชาติ เมื่อผิวกระดูกไม่เกิดการเสียดสีจึงทำให้อาการเจ็บปวดจากโรคข้อเข่าเสื่อมดีขึ้นนั่นเอง
- เป็นสารสังเคราะห์ ที่มีองค์ประกอบส่วนใหญ่เป็นกรดไฮยาลูโรนิค (Hyaluronic Acid: HA) ซึ่งมีองค์ประกอบคล้ายกับน้ำเลี้ยงข้อเข่าตามธรรมชาติ มีลักษณะข้นหนืด สีใส คล้ายเจล
- เนื่องจากน้ำไขข้อเทียมมีองค์ประกอบคล้ายกับน้ำเลี้ยงข้อเข่าตามธรรมชาติ จึงสามารถทำหน้าที่ทดแทนน้ำเลี้ยงข้อเข่าธรรมชาติได้ นั่นก็คือลดการเสียดสีและรับแรงกระแทกของข้อเข่า
- น้ำไขข้อเทียมยังช่วยชะลอการผ่าตัดข้อเข่าได้ชั่วคราวสำหรับผู้ที่ต้องเข้ารับผ่าตัดแต่ยังไม่มีความพร้อม
- น้ำไขข้อเทียมสามารถกระตุ้นให้ร่างกายผลิตน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้ตามปกติในระยะเวลาหนึ่ง
- เนื่องจากองค์ประกอบของน้ำไขข้อเทียมคล้ายกับน้ำเลี้ยงข้อเข่าตามธรรมชาติมาก ทำให้เกิดอาการแพ้จากการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเทียมได้น้อยมาก
- ชนิดของน้ำไขข้อเทียมสามารถแบ่งได้จากขนาดโมเลกุลของสาร คือโมเลกุลขนาดเล็กและกลางที่เน้นการกระตุ้นการสร้างน้ำเลี้ยงข้อเข่า และโมเลกุลขนาดใหญ่ที่เน้นการหล่อลื่นข้อเข่า
- ช่วยบรรเทาอาการเจ็บ ปวดเข่าจากการขยับข้อเข่า ทำให้อาการของโรคข้อเข่าเสื่อมดีขึ้น
- เมื่อข้อเข่ามีน้ำเลี้ยงข้อเข่าเพียงพอทำให้การเคลื่อนไหวข้อเข่าทำได้ดีขึ้นและมากขึ้น
- ลดอาการอักเสบ จากการเสียดสีของผิวกระดูกข้อเข่า
- ช่วยให้ร่างกายกลับมาผลิตน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้ปกติในระยะเวลาหนึ่ง
- สามารถชะลอการผ่าตัดข่อเข่าเสื่อมออกไปได้
- การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเหมาะกับผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมระยะแรกจนถึงระยะกลาง
- การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเหมาะกับผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมที่ผ่านการรักษาด้วยยาและการทำกายภาพบำบัดแล้วไม่ได้ผล หรือให้ผลน้อยมาก
- การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเหมาะกับผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมที่ยังไม่จำเป็นต้องเข้ารับการผ่าตัด หรือไม่พร้อมผ่าตัด สามารถชะลอการผ่าตัดออกไปได้
- การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเหมาะกับผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยงหากต้องเข้ารับการผ่าตัด หรือไม่สามารถเข้ารับการผ่าตัดได้
- การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเหมาะกับผู้ที่เพิ่งรับการผ่าตัดข้อเข่ามา ซึ่งจะทำให้เข่าสามารถกลับมาใช้งานได้ไวขึ้น
อย่างที่ได้กล่าวไปข้างต้นว่าน้ำไขข้อเทียมมีหลายชนิด ในแต่ละชนิดก็ยังมีวิธีฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าที่แตกต่างกัน ดังนี้
การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแบบโมเลกุลขนาดกลางและขนาดเล็กมีจุดมุ่งหมายเพื่อกระตุ้นร่างกายให้สามารถกลับมาผลิตน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้ตามปกติ โดยปริมาณการฉีดแพทย์จะพิจารณาตามอาการและความรุนแรงของโรคข้อเข่าเสื่อม แต่มักจะอยู่ในช่วง 3-5 เข็ม แพทย์จะฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าให้สัปดาห์ละ 1-2 เข็ม ติดต่อกันจนกว่าจะครบจำนวนเข็มที่กำหนด ผู้ป่วยจะรู้สึกปวด บวม อักเสบลดลงหลังจากได้รับการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเข็มที่ 1-2 และจะเริ่มสามารถกลับมาใช้งานข้อเข่าได้ดีขึ้นตั้งแต่เข็มที่ 3 เป็นต้นไป
การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแบบโมเลกุลขนาดใหญ่มีจุดมุ่งหมายเพื่อหล่อลื่นข้อเข่าทำให้ลดอาการปวดจากการเสียดสีของผิวกระดูกข้อเข่า โดยแพทย์จะฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าให้เพียง 1 เข็มเท่านั้น ก็สามารถลดอาการปวดอักเสบ และทำให้ข้อเข่าสามารถกลับมาทำงานได้ดีขึ้น หากข้อเข่าบวมจากการที่น้ำไขข้อเดิมเกิดการอักเสบขึ้น แพทย์จะเจาะเอาน้ำไขข้อเดิมที่มีการอักเสบออกก่อนที่จะฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าใหม่แทนที่ หลังฉีดน้ำหล่อเลี้ยงข้อเข่าสามารถช่วยอาการของโรคดีขึ้นประมาณ 6 เดือน-1 ปี ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรคก่อนรักษา
เพราะการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเป็นเพียงแค่เพิ่มสารหล่อลื่นให้กับข้อเข่า จึงไม่ได้มีข้อจำกัดหลังการรักษาเช่นเดียวกันการผ่าตัดข้อเข่า ผู้ป่วยจึงสามารถกลับไปใช้ชีวิตตามปกติได้ แต่อย่างไรก็ตามในช่วง 2-3 วันแรกหลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าก็ไม่ควรใช้งานข้อเข่ามากเกินไปอย่างเช่น การวิ่ง การเดินมาก ๆ การยกของหนัก หรือการกระทำใด ๆ ที่ทำให้ข้อเข่าต้องรับแรงกระแทกหรือรับน้ำหนักมาก
หลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าหากเกิดอาการบวมแดง หรือปวดข้อเข่าสามารถประคยเย็นที่ข้อเข่าเพื่อบรรเทาอาการบวมแดง และทำให้อาการปวดหายเร็วขึ้น
แต่หลังผ่านช่วง 2-3 วันแรกหลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าแพทย์ก็มักจะให้คำแนะนำว่าไม่ควรใช้งานข้อเข่ามากหรือรุนแรงเกินไป เนื่องจากจะทำให้ประสิทธิภาพของน้ำไขข้อเทียมลดลง ทำให้การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าครั้งต่อไปอาจไม่ช่วยลดอาการปวด ไม่สามารถรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าได้อีก และอาจจำเป็นต้องเข้ารับการผ่าตัด
เพราะการรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเป็นเพียงแค่เพิ่มสารหล่อลื่นให้กับข้อเข่าเท่านั้น จึงไม่ใช่วิธีรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมที่เหมาะกับทุกคน
- การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเหมาะกับผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมในระยะแรกจนถึงปานกลางเท่านั้น เนื่องจากในผู้ป่วยข้อเข่าเสื่อมรุนแรงจะมีการสึกหรอของผิวกระดูกไปมากแล้ว ทำให้การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่ได้ผล หรือให้ผลไม่ดีเท่าที่ควร
- ไม่สามารถรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าในผู้ที่เคยมีการติดเชื้อที่ข้อเข่ามาก่อน เนื่องจากการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าจะยิ่งเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดการติดเชื้อมากขึ้น และทำให้อาการโรคข้อเข่าเสื่อมรุนแรงมากขึ้น
- ไม่สามารถรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าในผู้ที่แพ้น้ำไขข้อเทียม แต่ในปัจจุบันน้ำไขข้อเทียมถูกพัฒนาได้เทียบเคียงกับน้ำไขข้อธรรมชาติ จึงเกิดอาการแพ้ได้น้อย
- หลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าผู้ป่วยอาจมีอาการปวด บวมแดงได้เช่นกัน สามารถบรรเทาอาการได้ด้วยการประคบเย็น
- หลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าผู้ป่วยอาจเกิดการติดเชื้อในข้อเข่าได้ แต่มีโอกาสพบได้น้อย
เพราะการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าอาจทำให้เกิดการติดเชื้อได้ ดังนั้นสิ่งที่ควรพิจารณาอย่างแรกเลยคือความสะอาดและปลอยภัย โรงพยาบาลหรือสถานพยาบาลที่ทำการรักษาจะต้องมีมาตรฐาน แพทย์ที่รักษาจะต้องเป็นแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญและมีความชำนาญในการรักษาโรคกระดูกและข้อ สามารถวินิจฉัยและวางแผนการรักษาที่เป็นประโยชน์กับผู้ป่วยสูงสุด
และเนื่องจากการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่ใช่การรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมอย่างถาวร ดังนั้นโรงพยาบาลที่เข้ารับการรักษาและแพทย์ที่ทำการรักษาจะต้องมีประสิทธิภาพในการรักษาควบคู่ไปกับวิธีรักษาแบบอื่นด้วย เนื่องจากผู้ป่วยยังคงจำเป็นต้องเข้ารับการรักษาอย่างต่อเนื่อง
ตอบ หลังฉีกน้ำเลี้ยงข้อเข่าผู่ป่วยไม่จำเป็นต้องพักฟื้นที่โรงพยาบาล สามารถกลับบ้านได้เลย แต่แพทย์มักจะให้คำแนะนำหลังเข้ารับการรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าโดยให้ผู้ป่วยระมัดระวังในการใช้งานข้อเข่า ไม่ให้ข้อเข่าต้องทำงานหนักหรือรับแรงกระแทกมากจนเกินไปในช่วง 2-3 วันแรก หลังจากนั้นจึงกลับมาใช้งานเข่าได้อย่างปกติ แต่ก็ควรระมัดระวังเรื่องการใช้งานเช่นเดิม
ตอบ การรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่สามารถรักษาโรคได้อย่างถาวร เป็นเพียงแค่การบรรเทาอาการปวดอักเสบได้เท่านั้น โดยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าสามารถอยู่ได้ประมาณ 3 เดือนถึง 1 ปี เมื่อครบระยะแพทย์จะพิจารณาถึงการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมอีกครั้งว่าจะรักษาด้วยการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเพิ่ม หรือรักษาด้วยวิธีอื่นต่อไป
การฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าเป็นวิธีการรักษา บรรเทาอาการให้กับผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมที่ต้องทรมานจากอาการปวด ข้อฝืดติด ขยับข้อเข่าได้ยาก ทำให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยดีขึ้น แต่อย่างไรก็ตามการฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่าไม่ใช่วิธีการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมอย่างถาวร เมื่อครบระยะหลังฉีดน้ำเลี้ยงข้อเข่า ผู้ป่วยก็จะกลับมาปวดข้อเข่าได้อีก จึงต้องทำการรักษาต่อเนื่อง หรือควบคู่กับการรักษาด้วยวิธีอื่น ๆ เพื่อให้อาการของโรคข้อเข่าเสื่อมดีขึ้น
บทความนี้เกิดจากการเขียนและส่งขึ้นมาสู่ระบบแบบอัตโนมัติ สมาคมฯไม่รับผิดชอบต่อบทความหรือข้อความใดๆ ทั้งสิ้น เพราะไม่สามารถระบุได้ว่าเป็นความจริงหรือไม่ ผู้อ่านจึงควรใช้วิจารณญาณในการกลั่นกรอง และหากท่านพบเห็นข้อความใดที่ขัดต่อกฎหมายและศีลธรรม หรือทำให้เกิดความเสียหาย หรือละเมิดสิทธิใดๆ กรุณาแจ้งมาที่ ht.ro.apt@ecivres-bew เพื่อทีมงานจะได้ดำเนินการลบออกจากระบบในทันที
