ในบรรดาตัวละครที่หลากหลายของสามก๊ก มีตัวละครหนึ่งที่ฉันยกย่องชนิด ครองใจ มากที่สุด นั่นคือ ขงเบ้ง ผู้หยั่งรู้ดินฟ้ามหาสมุทร โดยทั่วไป ขงเบ้ง เป็นบุคคลที่ได้รับการเชิดชูสูงสุดในแง่ของสติปัญญาความฉลาดรอบรู้ และคุณสมบัติข้อนี้ของขงเบ้ง ก็ได้รับการพิสูจน์อย่างต่อเนื่องเกือบตลอดเรื่อง จะว่าไปแล้ว ความหลักแหลมของขงเบ้ง ก็เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้กงล้อแห่งเรื่องราวของสามก๊กดำเนินไปอย่างมีอรรถรส สนุกสนาน และมีชั้นเชิง
ความเป็นปราชญ์เหนือปราชญ์ของขงเบ้ง ประกอบขึ้นจากทั้งพรสวรรค์ พรแสวง และโอกาส ที่ฉายฉานให้ผสมผสานกันได้อย่างลงตัว ทำให้ความสามารถที่ไม่เป็นรองใครถูกนำมาใช้อย่างต่อเนื่อง ตลอดเรื่องราวชีวิตของตัวละครนี้ หากจะโยงเข้าสู่ปัจจุบัน สู่ยุคสมัยดิจิตอล ฉันก็อยากจะแบ่งความฉลาดของขงเบ้งออกเป็นสองส่วน ส่วนแรกคือความฉลาดในด้านสติปัญญา (I.Q.) สะท้อนจากความรอบรู้ในหลากศาสตร์หลายแขนง ทั้งประวัติศาสตร์, ภูมิศาสตร์, การสงคราม, การบริหาร, การปกครอง, ศิลปะ, การคำนวณครวญคิด, การวิเคราะห์สถานการณ์ต่างๆ ได้อย่างมีวิสัยทัศน์ และอีกมากมายเหลือประมาณ ส่วนความฉลาดอีกด้าน คือความฉลาดด้านอารมณ์ (E.Q.) เป็นต้นว่า ความสุขุมหนักแน่น, ความมีสติ, การรู้จักแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า ฯลฯ ที่ได้รับการยืนยันในหลายๆ สถานการณ์ของเรื่อง สองความฉลาดประกอบกัน แม้จะพบกับอุปสรรคต่างๆ มากมาย แต่ขงเบ้ง ก็สามารถผลักดันให้จ๊กก๊กของเล่าปี่ ผงาดขึ้นมาเทียบรัศมีวุยก๊กของโจโฉ และง่อก๊กของซุนกวนได้อย่างสมศักดิ์ศรี
อย่างไรก็ตาม แม้สติปัญญาความเฉลียวฉลาดและปฏิภาณไหวพริบจะเป็นคุณลักษณะที่โดดเด่นที่สุดของบุคคลผู้นี้ แต่ถ้าพิจารณากันอย่างถ้วนถี่ ขงเบ้ง ก็มิใช่คนที่ มีดี เพียงแค่ความเป็นปราชญ์ที่รอบรู้เท่านั้น มองกันให้ลึก อาจารย์ฮกหลงแห่งโงลังกั๋งผู้นี้ ยังมีข้อดีอีกหลายประการที่ไม่ควรมองข้าม สำหรับการให้นิยาม บุคคลที่น่ายกย่อง
ความซื่อสัตย์ภักดี และ เต็มที่ในหน้าที่ ก็เป็นคุณสมบัติที่ขงเบ้งมีอยู่อย่างเต็มเปี่ยม คนเก่งอย่างขงเบ้ง ไม่ว่าใครก็ต้องการ แต่เมื่อขงเบ้งพิสูจน์น้ำใสใจจริงของเล่าปี่และเลือกแล้วที่จะให้บุคคลผู้นี้เป็นนาย ชั่วชีวิตของขงเบ้ง ก็ได้อุทิศทุ่มเทเพื่อทำนุบำรุงเล่าปี่และทายาทโดยตลอด ด้วยคุณสมบัติของเล่าปี่ ขงเบ้งตระหนักดีว่าไม่ใช่คนที่จะประสบความสำเร็จที่สุดและยิ่งใหญ่ที่สุด แต่เมื่อเห็นว่าเล่าปี่เปี่ยมด้วยคุณธรรมนอกเหนือจากความที่มีเชื้อสายของราชวงศ์อยู่ ขงเบ้งก็ไม่ย่อท้อที่จะใช้สติปัญญาและความสามารถของตนเองเพื่อเชิดชูสนับสนุนเล่าปี่จนสุดกำลัง แม้คุณธรรมในข้อความซื่อสัตย์ของขงเบ้ง จะไม่ได้ปรากฏโดดเด่นจนได้รับการยกย่องเท่ากับกวนอู เทพเจ้าแห่งความสัตย์ซื่อ แต่ก็มิใช่เพราะขงเบ้งไม่มีคุณธรรมข้อนี้ เพียงแต่ว่ารัศมีความฉลาดหลักแหลมของขงเบ้งเองต่างหาก ที่ทำให้ความดีในแง่ของความซื่อสัตย์ภักดี มั่นคงในหน้าที่และกตัญญูของเขาถูกลดบทบาทหรือมองข้ามไป และถ้าคิดตริตรองกันจริงๆ แล้ว ไม่ว่ายุคไหนสมัยไหน โลกก็ต้องการคนเก่งที่มีคุณธรรมความดีกำกับอยู่ด้วยไม่ใช่หรือ
ลักษณะเฉพาะอีกข้อหนึ่งที่น่ายกย่อง เพราะเป็นสิ่งที่มนุษย์ทั่วไปมักทำได้ยาก คือความเป็นคนสมถะ ไม่ทะเยอะทะยานของขงเบ้ง แม้เมื่อมามีชีวิตโลดแล่นอยู่บนเส้นทางของการบริหาร อำนาจและการต่อสู้ชิงชัยแล้ว ขงเบ้งก็มิได้มีความทะเยอทะยานมักใหญ่ใฝ่สูง ได้อำนาจ ก็ไม่เริงอำนาจ ได้ตำแหน่งก็ไม่หลงตำแหน่ง และแม้จะได้โอกาสในการก้าวขึ้นสู่ความยิ่งใหญ่กว่าที่เป็น ก็ยินดีที่จะสละ และเลือกที่จะไม่เลือกโอกาสนั้น ทั้งๆ ที่หากคิดจะเป็นใหญ่จริงๆ ขงเบ้งก็เป็นได้ ด้วยคุณสมบัติที่มีทั้งความเป็นผู้นำและผู้ตามในตัวเอง
การรู้จักดำรงตนเองอยู่บนความพอดี ใฝ่ในชีวิตที่สงบและสันติ แท้จริงแล้วเป็นสิ่งที่มีอยู่เสมอในตัวขงเบ้ง ด้วยภาระหน้าที่ ที่ทำให้ชีวิตต้องคลุกคลีอยู่ในสมรภูมิอยู่ตลอด แต่ขงเบ้งก็ยังฝันใฝ่ถึงวันที่ตนเองจะสามารถปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างสมบูรณ์ แล้วได้กลับไปสู่ชีวิตแบบดั้งเดิม ที่สงบ เรียบง่าย ไปเป็นจูกัดเหลียง มังกรผู้ซ่อนกาย อีกครั้ง
เมื่อเห็นถึงลักษณะและเจตนาในข้อนี้ของขงเบ้ง ฉันอดไม่ได้ ที่จะนึกถึงคำพูดหนึ่งที่เคยได้ยินมา คำพูดที่ว่า ถ้าจะพิสูจน์ว่า ใครคนหนึ่ง ดีจริงหรือไม่ ก็ลองให้อำนาจและเงินทองกับเขาดู ก็จะพอรู้ได้ว่า คนๆ นั้น จะมั่นคงหนักแน่น และเป็นคนดีที่สม่ำเสมอได้หรือไม่ สำหรับขงเบ้ง ในสายตาของฉันแล้ว ฉันเห็นว่า เขาเป็นคนชนิด ทองแท้ ไม่กลัวไฟ ไม่ว่าไฟนั้น จะเป็นอุปสรรค ความยากลำบาก หรือแม้แต่ทรัพย์สิน อำนาจ ยศศักดิ์ ก็ไม่ใช่สิ่งที่จะมาเปลี่ยนแปลงเจตนาและตัวตนที่ชัดเจนของเขาได้
หากขงเบ้ง เป็นบุคคลที่มีตัวตนจริงในยุคนี้ ก็คงจะดีไม่น้อย ความฉลาดรอบรู้ของผู้หยั่งรู้ดินฟ้ามหาสมุทรผู้นี้ คงจะทำให้ก่อเกิดสิ่งดีๆ ที่นำสู่การพัฒนาและความก้าวหน้าไม่จบสิ้น ความสุขุม มีสติ จะทำให้สถานการณ์และปัญหาต่างๆ สามารถคลี่คลายไปได้อย่างราบรื่น ความซื่อสัตย์ภักดี และทำหน้าที่อย่างทุ่มเท จะก่อให้เกิดผลงานที่มีประสิทธิภาพ และคงไม่มีปัญหาซื้อตัวหรือสมองไหลให้เห็นกัน และสุดท้าย การรู้จักประมาณตน ตั้งอยู่บนความพอดี ไม่มีความริษยาทะเยอทะยาน ก็คงทำให้ความสร้างสรรค์ต่างๆ ดำเนินไปอย่างสันติ มีการแข่งขัน เพื่อผลักดันสู่สิ่งที่ดีที่สุด แต่ไม่มีการฉ้อฉลชิงดีชิงเด่น
มองให้รอบด้าน ขงเบ้งเอง ไม่ใช่คนที่ดีพร้อม ไม่ใช่คนที่ไม่มีข้อเสีย บางครั้ง ขงเบ้งก็ดูเหมือนจะเป็นผู้บงการ อยู่เบื้องหลังการรบพุ่งที่ดูโหดร้าย, บางคราว ความหลักแหลมก็ล้ำเส้นสู่ความมีเล่ห์เหลี่ยม และบางที ขงเบ้งก็ใจอ่อน จนเสียการ แต่ถึงกระนั้น เมื่อประมวลผลโดยรวม ขงเบ้ง ก็ยังมีข้อดี มากกว่าข้อด้อย และมีสิ่งที่ควรยกย่อง มากกว่าสิ่งที่ควรตำหนิติเตียน
สำหรับฉันแล้ว ยกย่องขงเบ้ง ก็ด้วยเหตุผลที่ประกอบกันอย่างหลากหลาย ดังที่กล่าวมาทั้งหมด มิใช่แค่ความสามารถ และความฉลาดรอบรู้เท่านั้น และหวังเป็นอย่างยิ่งว่า สังคมของเรา จะใช้ไม้บรรทัดหลายๆ อัน ในการชี้วัดเพื่อยกย่องผู้คนเช่นกัน ไม่ว่ายุคไหน สมัยไหน ฉันก็เชื่อว่า โลกต้องการอะไรที่มากกว่า เพราะเก่งอย่างเดียวไม่พอ...ต้องดีด้วย หรือ เก่งหรือไม่ ไม่สำคัญ แต่คนที่เรายกย่องนั้น ควรจะ เป็นคนดี
บทความนี้เกิดจากการเขียนและส่งขึ้นมาสู่ระบบแบบอัตโนมัติ สมาคมฯไม่รับผิดชอบต่อบทความหรือข้อความใดๆ ทั้งสิ้น เพราะไม่สามารถระบุได้ว่าเป็นความจริงหรือไม่ ผู้อ่านจึงควรใช้วิจารณญาณในการกลั่นกรอง และหากท่านพบเห็นข้อความใดที่ขัดต่อกฎหมายและศีลธรรม หรือทำให้เกิดความเสียหาย หรือละเมิดสิทธิใดๆ กรุณาแจ้งมาที่ ht.ro.apt@ecivres-bew เพื่อทีมงานจะได้ดำเนินการลบออกจากระบบในทันที
