นวัตกรรมชีวิต
นวัตกรรมชีวิต
โดย คฑาวุธ ดวงอินทร์
กฎธรรมชาติข้อหนึ่งที่เราไม่อาจปฏิเสธได้ คือ ทุกสิ่งมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ไม่ว่าเราจะทำอะไรหรือไม่ทำอะไรก็ตาม การเปลี่ยนแปลงนำไปสู่สภาวะการเสื่อมสลายหรือไม่ก็ก้าวไปสู่สิ่งใหม่ อะไร สิ่งไหน คนใด ชุมชนใด สังคมใดก็ตามที่ไม่มีการเปลี่ยนแปลงตามการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในโลกย่อมมีแนวโน้มการเดินทางไปสู่จุดอวสานในทุกขณะเวลา
คำถามจึงเกิดขึ้นเกี่ยวกับการดำเนินชีวิตของบุคคล ชุมชนหรือสังคมว่าเราจะมีทิศทางเดินอย่างไรจึงจะนำไปสู่สิ่งที่ดีกว่าแต่ยังคงอัตลักษณ์แห่งตนไว้โดยไม่นำไปสู่ความเสื่อมถอย คำตอบของคำถามคือการทำให้เกิดนวัตกรรม ซึ่งหมายถึง ความคิด การปฏิบัติ สิ่งที่ไม่เคยมีมาก่อน ซึ่งอาจจะเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นใหม่หรือเป็นการพัฒนาจากสิ่งที่มีอยู่เดิมให้ทันสมัยและเป็นสิ่งที่ดีกว่า
คำว่า นวัตกรรม หรือการไปสู่สิ่งที่ดีกว่าสามารถกำหนดเป็นนโยบายชีวิตได้ตั้งแต่ ระดับบุคคล ครอบครัว สังคม ประเทศชาติ ไม่ว่าเป็นเป็นในเรื่องการศึกษา การบริหารท้องถิ่น การบริหารองค์กร การผลิต เทคโนโลยี อุตสาหกรรม ฯลฯ หากแต่ในที่นี่จะขอกล่าวถึงเพียงสองกรณีคือ ในระดับบุคคล และระดับสังคม เพราะเมื่อบุคคลดีรวมตัวกันเป็นสังคมดีย่อมนำไปสู่ประเทศที่ดีและอาจขยายกรอบไปสู่โลกที่ดีได้
ในระดับบุคคลนั้นหากมีการทำให้เกิดนวัตกรรมชีวิตกับตนเอง สิ่งนั้นย่อมหมายถึงว่าบุคคลผู้นั้นจะมีวันนี้ที่ดีกว่าเมื่อวาน และพรุ่งนี้ที่ดีกว่าวันนี้ การค้นหาและประกอบสร้างนวัตกรรมชีวิตให้กับตนเองนั้นย่อมแตกต่างกันไปตามช่วงวัย ปัจจัยทางชีวะและสังคมของแต่ละบุคคล ยกตัวอย่างเช่น นักศึกษาในคณะจิตวิทยาของมหาลัยแห่งหนึ่ง ได้ศึกษาเนื้อหาวิชาจากตำราและมีความคิดว่าจะนำเหล่านั้นมาประยุกต์ใช้ในชีวิต แล้วนักศึกษาคนดังกล่าวก็ใช้วิธีการศึกษาจากนิยาย โดยการใช้หลักจิตวิทยาในการวิเคราะห์ตัวละครแต่ละตัว จากนั้นเขาก็คิดที่จะสร้างตัวละครขึ้นมาเองบ้างโดยใช้หลักจิตวิทยามาใช้สร้างตัวละคร สิ่งนี้คือการทำให้เกิดนวัตกรรมในการเรียนรู้ที่เหมาะสมกับคนหนึ่งคน ซึ่งแต่ละคนย่อมไม่เหมือนกัน การประกอบสร้างนวัตกรรมในการเรียนรู้ของนักศึกษาคนดังกล่าวได้นำไปสู้การเรียนรู้ได้เข้าใจมากขึ้น จะเห็นได้ว่าการทำให้เกิดนวัตกรรมจะไม่มีจุดสิ้นสุด นวัตกรรมการเรียนรู้ของนักศึกษาคนนี้อาจได้รับการประกอบสร้างเป็นนวัตกรรมที่เหมาะกับเรื่องอื่นก็เป็นได้ เช่น วิธีการคิดบทละครของนักศึกษาการละคร นักเขียนบทภาพยนตร์ ผู้กำกับ ฯลฯ
เมื่อเราต่างตระหนักว่า เราจะประกอบสร้างนวัตกรรมในการดำเนินชีวิตของตนเองแล้ว จุดเริ่มต้นก็คือ การหาความรู้ จากตำรา ประสบการณ์คนอื่น จากนั้นก็ทดลองปฏิบัติกับตนเองโดยการคิด การประยุกต์ให้เหมาะกับพื้นฐานที่ตนมี เพราะหากยกรูปแบบที่คนอื่นมีให้โดยไม่ทำให้เกิดนวัตกรรมที่เหมาะสมกับตนแล้วก็แทบจะไม่เกิดประโยชน์อะไร หรืออาจจะไม่ได้กับตัวเรา
ในแง่ของชุมชนหรือสังคมนั้น เรามักจะเห็นความเสื่อมถอยของสังคมในหลายๆสังคมในประเทศไทย บางหมูบ้านแทบจะกลายเป็นหมู่บ้านร้างและเหมือก็แค่เด็กกับคนชราที่ยังอยู่ในชุมชน วัยอื่นต้องหนีไปทำงานที่อื่นกับหมด การทำให้เกิดนวัตกรรมที่เหมาะสมกับสังคมนั้น ๆ ก็นับเป็นเรื่องจำเป็นอย่างยิ่ง เพราะการทำให้เกิดนวัตกรรมสังคมนั้นย่อมนำสังคมนั้นๆไปสู่สิ่งที่ดีกว่า
การทำให้เกิดนวัตกรรมชุมชนหรือสังคมได้นั้น มีจุดเริ่มต้นที่การศึกษา ศึกษาตนเอง คนอื่น สิ่งแวดล้อม โลก และเนื้อหาที่เป็นวิชาการต่างๆ เพื่อการตระหนักรู้ว่าเราหรือชุมชนของเรามีจุดเด่นจุดด้อยหรือปัญหาอะไร จากนั้นก็มองการเปลี่ยนแปลงของโลกว่ามีจุดเด่น จุดด้อย ปัญหาอย่างไร จากนั้นก็สร้างนวัตกรรมชุมชนของตนขึ้นมา ยกตัวอย่างเช่น ชุมชนหนึ่งทางภาคอีสานชาวบ้านมีวิถีชีวิตอยู่กับแม่น้ำ จึงได้ศึกษาวิถีชีวิตตัวเองเกี่ยวกับการดำรงชีวิตโดยความร่วมมือของเด็กๆ ครู ผู้นำชุมชนและชาวบ้าน ทำให้ทราบจุดเด่นในพื้นที่และวิถีตัวเองว่ามีสัตว์น้ำมากมายหลายชนิดในแม่น้ำสายนั้น ร่วมถึงวิธีการจับปลา เครื่องมือจับปลา และยังทราบปัญหาว่า มีปลาบางชนิดใกล้สูญพันธุ์ จากนั้นก็มีการสร้างนวัตกรรมชุมชนที่ให้ความสำคัญในเรื่องของการบำรุงรักษาทรัพยากรและมีการเผยแพร่ผ่านทางสื่อต่างๆ ทำให้ชุมชนมีจุดเด่นจนกลายเป็นพื้นที่การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ชาวบ้านมีรายได้จากการท่องเที่ยว มีวิถีชีวิตที่ดีขึ้น
การทำให้เกิดนวัตกรรมซึ่งหมายถึงการทำให้เกิดสิ่งที่ดีกว่าทั้งในความคิดและการปฏิบัตินั้นต้องคำนึงถึงสิ่งต่อไปนี้คือ
๑.ตัวเรา ชีวิตของเราต้องดีขึ้น ไม่ว่าจะในทางเศรษฐกิจ สุขภาพกาย สุขภาพจิต ๒.คนรอบข้าง เพื่อน ครอบครัว และคนรอบข้างทุกคนต้องดีขั้น ๓.ชุมชนหรือสังคม ต้องนำไปสู่สังคมที่ดีกว่า ๔.โลก ซึ่งหมายถึงสิ่งแวดล้อมของโลก โดยเฉพาะในเรื่องของภาวะโลกร้อนที่กำลังเป็นปัญหาใหญ่ การทำให้เกิดนวัตกรรมย่อมต้องคำนึงถึงการทำให้โลกดีขึ้นด้วย
โลกยังคงเปลี่ยนแปลงไปอย่างไม่หยุดยั้ง เราไม่ว่าจะในฐานะปัจเจก หรือสังคมต้องตามการเปลี่ยนแปลงนั้นๆให้ทัน อะไรคือจุดเด่นของโลก อะไรคือปัญหาของโลก นวัตกรรมชีวิตที่สร้างขึ้นมาต้องคำนึงถึงสิ่งเหล่านี้ ธรรมชาติกำหนดกฎต่างๆขึ้นมาและเราเองก็สามารถเป็นผู้กฎต่างๆได้เช่นกัน
บทความนี้เกิดจากการเขียนและส่งขึ้นมาสู่ระบบแบบอัตโนมัติ สมาคมฯไม่รับผิดชอบต่อบทความหรือข้อความใดๆ ทั้งสิ้น เพราะไม่สามารถระบุได้ว่าเป็นความจริงหรือไม่ ผู้อ่านจึงควรใช้วิจารณญาณในการกลั่นกรอง และหากท่านพบเห็นข้อความใดที่ขัดต่อกฎหมายและศีลธรรม หรือทำให้เกิดความเสียหาย หรือละเมิดสิทธิใดๆ กรุณาแจ้งมาที่ ht.ro.apt@ecivres-bew เพื่อทีมงานจะได้ดำเนินการลบออกจากระบบในทันที
