หลักการพื้นฐานของการบริหารแบบมุ่งผลสัมฤทธิ์
ในอดีตนั้นการบริหารงานขององค์การภาครัฐจะเน้นที่การบริหารปัจจัยนำเข้า (Inputs) ซึ่งได้แก่ทรัพยากรที่องค์การภาครัฐจะใช้ในการปฏิบัติงาน ซึ่งได้แก่ คน เงิน วัสดุอุปกรณ์ และอื่น ๆ โดยใช้วิธีการเน้นการปฏิบัติงานตามกฎ ระเบียบ และความถูกต้องตามกฎหมาย มาตรฐานที่วางไว้ รวมทั้งการควบคุมตรวจสอบก่อนการดำเนินการ (สุพจน์ ทรายแก้ว, 2545: 29) ซึ่งเป็นผลสืบเนื่องมาจากการยึดติดทฤษฎีองค์การระบบราชการ เพื่อเสริมสร้างเอกภาพของการบังคับบัญชา ซึ่งเชื่อว่าจะช่วยให้การบริหารงานของระบบราชการเป็นไปอย่างปลอดจากระบบอุปถัมภ์ (Patronage System) มีความเป็นกลางทั้งในเชิงการเมืองและการส่งมอบบริการสาธารณะ ซึ่งการคิดเช่นนี้มีผลทำให้ระบบราชการในอดีตตั้งหน่วยงานกลางด้านการบริหารงานบุคคล การวางแผนงาน การงบประมาณ เพื่อทำหน้าที่ออกกฎระเบียบสำหรับใช้เป็นกรอบในการปฏิบัติงานของหน่วยงานราชการขึ้น (Peters, 1995 อ้างถึงในสุพจน์ ทรายแก้ว, 2545: 29) ดังเช่นกรณีประเทศไทย ซึ่งมีสำนักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ และสำนักงบประมาณ ทำหน้าที่เช่นที่กล่าวตามลำดับ การถูกวางกรอบเช่นนี้ ส่งผลให้ระบบราชการเต็มไปด้วยกรอบในเชิงกฎหมาย ระเบียบและข้องบังคับที่มากหลาย มีการควบคุมตรวจสอบก่อนการดำเนินการที่เข้มงวดและรวมถึงการมีโครงสร้างองค์การที่มีลำดับขั้นลดหลั่นกันมาใหญ่โตต่อเนื่อง และสุดท้ายได้ส่งผลให้ระบบราชการและข้าราชการมีพฤติกรรมเบี่ยงเบนไปจากหลักการที่พึงประสงค์ (Goal Displacement) กล่าวคือมีการปฏิบัติงานที่ไม่ได้ยึดเอาผลลัพธ์ของงานแต่กลับไปถือเอากฎระเบียบที่วางไว้เป็นเป้าหมาย ทั้งที่ระเบียบนั้นบางครั้งไม่ได้สอดคล้องกับสถานการณ์ อันส่งผลต่อเนื่องให้เกิดความล่าช้าของการปฏิบัติงาน และเกิดการเลือกปฏิบัติในบางเรื่อง ไม่อาจตอบสนองความต้องการของประชาชนที่มารับบริการได้อย่างเกิดประสิทธิภาพ (สุพจน์ ทรายแก้ว, 2545: 29) และก่อให้เกิดกระแสเรียกร้องให้ระบบราชการเองต้องทบทวนบทบาทการปฏิบัติภารกิจเพื่อให้สอดรับกับบทบาทที่ควรจะเป็นตามความคาดหวังของสังคมและประชาชนผู้รับบริการดังขั้นตามลำดับนับแต่ประเทศไทยเติบโตก้าวหน้าในหนทางแห่งทุนนิยม และเป็นสดมภ์หลักของการพัฒนาประเทศ
Canadian International Development Agency หรือ CIDA (2000) ได้นำเสนอหลักการพื้นฐานของนโยบายและการปฏิบัติที่สำคัญของการบริหารแบบมุ่งผลสัมฤทธิ์ไว้ 6 ประการดังนี้
1) การมีส่วนร่วม (participation) การมีส่วนร่วมในการบริหารแบบมุ่งผลสัมฤทธิ์นี้ จะเสริมให้การดำเนินงานบรรลุเป้าหมาย นอกจากนี้ ผลสัมฤทธิ์ที่เกิดขึ้นควรมาจากการยอมรับร่วมกันของผู้มีส่วนได้เสีย นอกจากนี้ผลสัมฤทธิ์ของการทำงานที่เกิดขึ้นมาจากเงื่อนไขประการนี้ควรมาจากความคาดหวังร่วมกัน โดยอาจจะมีขบวนการสร้างประชามติ อันจะเป็นการสร้างความรู้สึกเป็นเจ้าของ บุคลากรมีคำมั่นต่อการบริหารแบบมุ่งผลสัมฤทธิ์อย่างต่อเนื่อง และเป็นแนวทางในการเพิ่มประสิทธิภาพและประสิทธิผล
2) ความรับผิดชอบหรือความพร้อมรับผิด (accountability) บนพื้นฐานของการมีส่วนร่วม ซึ่งพบว่าการมีส่วนร่วมนั้น เป็นปัจจัยสำคัญของการเกิดความรู้สึกรับผิดชอบในการปฏิบัติงานตามโครงการ
3) ความโปร่งใส (transparency) ของรายงานผลการดำเนินงานต่าง ๆ ผลสัมฤทธิ์ที่คาดหวังและตัวชี้วัดที่เกี่ยวข้องสามารถวัดได้ สามารถตรวจสอบได้
4) ความเรียบง่าย (simplicity) แนวทางในการปฏิบัติตามรูปแบบและระบบการบริหารแบบมุ่งผลสัมฤทธิ์ ควรมีลักษณะที่ง่ายต่อการทำความเข้าใจและนำไปปรับใช้กับการทำงาน ระบบการเก็บรวบรวมข้อมูลและการวัดผลที่ซับซ้อนเกินไปมักพบว่าเป็นปัญหาและอุปสรรคในการปฏิบัติงานเพื่อให้เกิดผลสัมฤทธิ์ ทั้งนี้ CIDA แนะนำไว้ว่า การวัดผลสัมฤทธิ์นั้น ควรเริ่มต้นจากตัววัดผลสัมฤทธิ์ที่มีจำนวนน้อยก่อน เพื่อให้เราสามารถติดตามประเมินผลได้ดีกว่า
5) การเรียนรู้จากการปฏิบัติ (learning by doing) หมายถึงการทำซ้ำ ๆ เพื่อให้เกิดประสบการณ์และการเรียนรู้ ประสบการณ์จากการปฏิบัติโดยทั่วไปมักเป็นเรื่องของการลองผิดลองถูก ซึ่งจัดว่าเป็นบทเรียนที่จำเป็นอย่างยิ่งต่อการพัฒนาความสามารถ รวมทั้งการปรับปรุงวิธีการและเครื่องมือที่ใช้ในการปฏิบัติงาน
6) การนำไปใช้อย่างกว้างขวาง (broaden application) หมายถึงโครงการทุกโครงการขององค์การหนึ่ง ๆ ควรมีการกำหนดกรอบการปฏิบัติงานและการกำหนดผลสัมฤทธิ์ของโครงการให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ขององค์การ นอกจากนี้แล้ว โครงการต่าง ๆ ที่กำลังดำเนินงานอยู่ ซึ่งก็ควรจะใช้หลักการบริหารแบบมุ่งผลสัมฤทธิ์เช่นเดียวกัน
บทความนี้เกิดจากการเขียนและส่งขึ้นมาสู่ระบบแบบอัตโนมัติ สมาคมฯไม่รับผิดชอบต่อบทความหรือข้อความใดๆ ทั้งสิ้น เพราะไม่สามารถระบุได้ว่าเป็นความจริงหรือไม่ ผู้อ่านจึงควรใช้วิจารณญาณในการกลั่นกรอง และหากท่านพบเห็นข้อความใดที่ขัดต่อกฎหมายและศีลธรรม หรือทำให้เกิดความเสียหาย หรือละเมิดสิทธิใดๆ กรุณาแจ้งมาที่ ht.ro.apt@ecivres-bew เพื่อทีมงานจะได้ดำเนินการลบออกจากระบบในทันที
