ประยูร

ผู้เขียน : ประยูร

อัพเดท: 24 ธ.ค. 2008 10.29 น. บทความนี้มีผู้ชม: 64739 ครั้ง

เกร็ดความรู้เกี่ยวกับสมอง ซึ่งเราสามารถนำไปใช้พัฒนาสติปัญญา


คอมพิวเตอร์กับสมองมนุษย์ ใครจะแน่กว่ากัน ?

               สมองก็เป็นเช่นเดียวกับร่างกายส่วนอื่นๆของมนุษย์ ที่มีวัฏจักรของการ เกิด แก่ เจ็บ และ ตายไป. อย่างไรก็ตาม สมองมีลักษณะที่แตกต่าง จากอวัยวะส่วนอื่นๆ ในบางประการ. กล่าวคือ สมองมี ความสามารถ ในการปรับเปลี่ยนตัวเองได้ หากมีการกระตุ้นจากภายนอก. ทั้งนี้ การปรับเปลี่ยนดังกล่าว เกิดขึ้นได้ แม้เมื่อเราย่างเข้าสู่วัยชรา. ดังนั้น หากเราเข้าใจกระบวนการนี้ และ นำความรู้ดังกล่าว ไปใช้ให้เป็นประโยชน์  เราจะสามารถดูแลรักษาอวัยวะนี้ ให้มีอายุใช้งานอย่างทรงประสิทธิภาพ ตราบชั่วอายุขัยของเรา.

 

สมองเรียนรู้ และ ปรับเปลี่ยนอย่างไร

การศึกษาด้านประสาทวิทยา (neuroscience) พบว่า เซลล์ประสาท (neuron) ในสมองของมนุษย์ มีจำนวนประมาณ ห้าหมื่น ถึง หนึ่งแสนล้านเซลล์ [1] .  ขณะเดียวกัน ก็พบว่า แม้สมองของเด็กแรกเกิด จะมีน้ำหนักประมาณ 40-50%  ของน้ำหนักสมองผู้ใหญ่ แต่เซลล์ประสาทเด็กแรกเกิด กับของผู้ใหญ่ มีจำนวนไม่แตกต่างกันนัก. กล่าวในอีกแง่หนึ่ง ก็คือ เด็กพกเอาเซลล์ประสาท จำนวนเท่าๆกันนี้ มากับตัวตั้งแต่แรกเกิด. ดังนั้น จึงเกิดคำถามว่า ทั้งที่ จำนวนเซลล์ประสาทมีไม่แตกต่างกันเลย อะไรเป็นตัวสร้างความแตกต่างให้กับสมองของผู้ใหญ่ เมื่อเทียบกับเด็ก.

               ความแตกต่างที่สำคัญประการหนึ่ง ระหว่างสมองของเด็ก กับสมองของผู้ใหญ่ คือ การเกิดเครือข่าย (network) ขึ้น ในหมู่เซลล์ประสาท ซึ่งมีความสลับซับซ้อน. สำหรับเด็กแรกเกิด เครือข่ายดังกล่าว มีพัฒนาการอยู่แล้ว  และ เพิ่มขยายขึ้น ตามการเจริญเติบโตของเด็ก.  ขณะที่ในสมองของผู้ใหญ่ การเชื่อมโยงของเครือข่ายดังกล่าว มีทั้ง ความสลับซับซ้อนที่เพิ่มขึ้น และ เครือข่ายที่กว้างขวางมากขึ้น.  การเรียนรู้ใหม่ๆ จะกระตุ้นให้เซลล์ประสาทหนึ่ง สร้างการเชื่อมโยง กับเซลล์ประสาทที่อยู่รอบข้าง. สิ่งนี้ พัฒนาไปเป็น เครือข่ายของเซลล์ประสาท ที่เชื่อมโยงกันอย่างสลับซับซ้อน และ ขยายออกไปอย่างกว้างขวาง. [2]

ลักษณะพิเศษอีกประการหนึ่งของสมองก็คือ ความสามารถ ในการปรับเปลี่ยนตัวเองอย่างต่อเนื่อง ตลอดเวลา เมื่อมีการเรียนรู้ทักษะ หรือ ความรู้ใหม่ๆ. มีการศึกษา พบว่า สมองจะมีการเปลี่ยนการเชื่อมโยงเครือข่าย (เครือข่ายระหว่างเซลล์ประสาท กับเซลล์ประสาท) แตกต่างออกไป เมื่อได้พบ หรือ เรียนรู้ประสบการณ์ใหม่ๆ. ขณะเดียวกัน เมื่อมนุษย์ไม่ได้ใช้ทักษะบางอย่าง หรือ ขาดการเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อ อันเนื่องจากความพิการ เครือข่ายของเซลล์ประสาทส่วนนั้น ก็จะค่อยๆเสื่อมสภาพไป. กระทั่งมีคำกล่าว ในหมู่นักวิชาการด้านประสาทวิทยาว่า สมองเป็นอวัยวะที่ หากไม่ใช้ ก็จะเสื่อมสภาพไปเอง (use-it-or-lost-it)

               มีการเปรียบเทียบ การทำงานของคอมพิวเตอร์ ว่ามีลักษณะการทำงานคล้ายกับสมองของมนุษย์.  กล่าวคือ คอมพิวเตอร์ มีหน่วยประเมินผล มีหน่วยความจำ. หน่วยประเมินผลของคอมพิวเตอร์ ได้รับการพัฒนา ให้มีสมรรถนะเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง และรวดเร็ว. ในการคำนวณ และ การทำงาน ที่มีรูปแบบที่ชัดเจน แน่นอน คอมพิวเตอร์ จะมีสมรรถนะในการประเมินผลดีกว่าสมองมนุษย์มากมาย. อย่างไรก็ตาม จุดเด่นประการสำคัญ ของสมองมนุษย์ ก็คือ สมองมีความสามารถ  ในการปรับเปลี่ยน และ พัฒนาได้ตลอดเวลา.  สมองสามารถปรับเปลี่ยนตัวเอง ได้ดุจดังการปรับเปลี่ยนวงจรอิเล็กตรอนิกส์ เพื่อให้สอดคล้อง กับหน้าที่การทำงาน หรือ ทักษะที่ต้องการ. ที่สำคัญกว่านั้น ก็คือ การปรับเปลี่ยนของสมองนั้น ดำเนินการ โดยผ่านกระบวนการเรียนรู้ ประสบการณ์ การสัมผัสผ่านประสาทสำคัญต่างๆ อาทิ มือ ผิวหนัง ตา หู จมูก เป็นต้น. กระบวน การทั้งหมดเหล่านี้ มนุษย์สามารถกำหนดควบคุมเองได้. ดังนั้น เราสามารถพัฒนาสมอง อย่างต่อเนื่องไปได้ มากตราบเท่าที่ความตั้งใจ และ ความพยายามของเรามีอยู่.

 

การศึกษาด้านประสาทวิทยา ที่ค้นพบว่า

·       สมองสามารถปรับเปลี่ยนตัวเองได้ตลอดเวลา  

·       มนุษย์ สามารถสร้างเงื่อนไขให้เกิดการปรับเปลี่ยนนั้น ผ่านกระบวนการเรียนรู้ ประสบการณ์ ระบบสัมผัสต่างๆ

ทำให้เราเข้าใจกลไก ที่เราแต่ละคนสามารถช่วยกัน “บำรุงสมอง” ของตนเองได้.  กรรมวิธีดังกล่าว มีได้ตั้งแต่ การทดลอง ทดสอบตัวเอง กับประสบการณ์ใหม่ๆ การทำงานที่มีอยู่เดิมโดยวิธีที่แตกต่างไป เป็นต้น. ผมจะนำเทคนิค เหล่านี้ มาเล่าสู่กันฟัง ในตอนต่อไปครับ.




บทความนี้เกิดจากการเขียนและส่งขึ้นมาสู่ระบบแบบอัตโนมัติ สมาคมฯไม่รับผิดชอบต่อบทความหรือข้อความใดๆ ทั้งสิ้น เพราะไม่สามารถระบุได้ว่าเป็นความจริงหรือไม่ ผู้อ่านจึงควรใช้วิจารณญาณในการกลั่นกรอง และหากท่านพบเห็นข้อความใดที่ขัดต่อกฎหมายและศีลธรรม หรือทำให้เกิดความเสียหาย หรือละเมิดสิทธิใดๆ กรุณาแจ้งมาที่ ht.ro.apt@ecivres-bew เพื่อทีมงานจะได้ดำเนินการลบออกจากระบบในทันที